۵۰۵ × ۳۳۵ – wallpaperservice.ir
۴۵۰ × ۳۱۶ – beytoote.com
۳۰۰ × ۲۰۰ – seemorgh.com تاریخچه پیدایش کاغذ
۴۰۰۰ ھزار سال پیش از این، مصریان ساقه ھای درخت پاپیروس را ریشه ریشه می کردند و این ریشه ھا را، از طول و عرض، روی ھم
می چیدند و می فشردند تا به ھم بچسبد و پس از خشک شدن، نوعی کاغذ از پاپیروس به دست می آوردند که قابل نوشتن بود. در
۱۰۵ میلادی تسای لون چینی توانست از پوسته ریش ریش داخلی درخت توت کاغذی بسازد که این کاغذ در سیر گردش و تکامل خود از
چین به سمرقند و از آنجا به وسیله عربھا به اسپانیا و، آنگاه به سراسر اروپا راه یافت. سر انجام در ۱۷۹۸ ،فرانسویان توانستند با اختراع
ماشین ورقه ھای طویلی از کاغذ بسازند که با کاغذھای قدیمی تفاوتھای زیادی داشت. بعضی از کاغذھای قدیمی از الیاف ابریشم،
برخی از الیاف کتان و یا برگ پاپیروس و گاھی اوقات از کھنه پارچه ھای فرسوده و گاه نیز از یونجه تھیه می شد.
الیاف کاغذ چیست؟
ھنگامی که کاغذ را پاره می کنید، در لبه پارگی آن الیافی مانند موھای ریز بیرون می زند و این امر حاکی از آن است که این نوع کاغذ از
الیاف مویین بسیار ریز و درھم فشرده ای درست شده است. این الیاف ھمان اجزای کوچک سلولز است که بافت اصلی گیاھان را
تشکیل می دھد.
کاغذ و کاغذ سازی:
انسان اجتماعی، به ضرورت حیاتی و خواسته جمعی زیستن، به منظور بقای آثار و تبادل آراء و افکار و مجبور به تھیه وسایل لازم خود
بوده است. از آن جمله است کاغذ که یکی از موثرترین عوامل ترقی و پیشرفت جوامع بشری است. در ابتدا، که ھنوز کاغذ اختراع نشده
بود مردم برای نوشتن از لوحه ھای سنگی و پوست و خشت و استخوان استفاده می کردند که از این نمونه ھا در مصر و بابل و ایران
باستان به دست آمده است.
ابن ندیم از علمای قرن چھارم ھجری در کتاب الفھرست خود می گوید: پس از آن که زمانی مردم مطالب خود را برای اینکه باقی بماند بر
روی سنگ می نوشتند به پوست درختان و چوب توسل جستند. برخی نیز برای آنکه نوشته ھایشان جاوید بماند آنھا را بر پوست درخت
(توز)، که بر کمان می کشند، می نگاشتند. سپس پوست را دباغی می کردند و بر روی آنھا نوشتند. مردم مصر قرطاس مصری را در این
مورد به کار می بردند و آن را از نی گیاه پاپیروس می ساختند و پس از ذکر موادی که از آنھا در نوشتن استفاده می کردند، از شش نوع
کاغذ که در عھد او معروف بوده سخن می گویند: گروھی معتقدند ساخت کاغذ خراسانی که از کتان می ساختند در عھد بنی امیه و به
اعتقاد برخی در عصر بنی عباس معمول شد. ھمچنین روایت کرده اند که بعضی از ھنرمندان ایرانی که از چین به خراسان آمده بودند آن
را به تقلید از کاغذ چینی در خراسان ساختند. از اقسام آنھا می توان سلیمانی، طلحی،نوحی فرعونی، جعفری، و طاھری را نام برد.
۱. کاغذ سلیمانی، منسوب به سلیمان بن راشد است که در روزگار ھارون الرشید والی خراسان بود.
۲. کاغذ طلحی، به نام طلحه طاھر، دومین امیر از امیران طاھری که از ۲۰۷ تا ۲۱۲ ھجری بر خراسان حکومت داشت.
۳۸۷ ه)؟ درست معلوم نیست – ۳۴۳ ه) یا نوح دوم( ۳۶۶ – ۳. کاغذ نوحی، ظاھرا به نوح سامانی منسوب است، اما کدام نوح- نوح اول( ۳۳۱
۴. کاغذ فرعونی، تا چند سال پس از تاریخ یاد شده معمول بوده است.
۵. کاغذ جعفری، منسوب به جعفر برمکی، مقتول به سال ۲۸۷ ه.
۲۴۸ ه) – ۶. کاغذ طاھری، منسوب به طاھر دوم از امیران طاھری خراسان( ۲۳۰
یاقوت از دو نوع کاغذ دیگر، یکی جیھانی و دیگری مامونی، یاد می کند که گویا اولی به شھر جیھان- از بلاد خراسان- و دیگری به مامون
۲۱۸ ه) منسوب است. – خلیفه ( ۱۹۸
سمعانی از کاغذ دیگری نام میبرد به نام منصوری، و می گوید از کسانی که در امر کاغذ سازی شھرت یافته اند یکی ھم ابوالفضل
منصور بن نصر بن عبدالرحیم کاغذی است از مردم سمرقند، و کاغذ منصوری که، در خراسان مشھور شده است، منسوب به این شخص
است که به سال ۴۲۳ در سمرقند وفات یافته است.
کاغذ سازی و وسایل آن
۱. جعبه یا ظرفی که در آن محلول خمیر کاغذ ریخته می شود.
۲. چھاچوبی که به صورت شابلون برای کاغذ سازی مورد استفاده قرار می گیرد.(مانند الک ریز بافت).
۳. قطعات بریده پارچه و پنبه و یا کاغذ ھای باطله.
۴. پرس یا دو قطعه چوب که آنرا با گیره نجاری مانند پرس به کار می گیرند( لازم به تذکر است که باید حتما از پرس استفاده شود)
کاغذ سازی:
قطعات پنبه و پارچه را جمع آوری کرده، پس از جوشاندن، به صورتی به ھم می کوبند تا به صورت خمیر مایه در آید. سپس آن را با آب
مخلوط نموده تا آماده استفاده گردد. آنگاه صفحه توری ریزبافت فلزی یا نوع دیگر آن ( پارچه ریز بافت) را با فاصله معینی داخل خمیر مایه
کرده و، بعد از آن که خمیر مایه بر آن چھار چوب نشست، بیرونش می آوریم تا آب آن برود.پس از اینکه کمی خشک شد آن را از روی
چھارچوب برداشته و لای آن نمد یا کاغذ کاھی گذاشته زیر پرس قرار می دھیم پس از خشک و صاف شدن، آنھا را آھار کرده مورد
استفاده قرار می دھیم.
طریقه دوم:
کاغذ باطله و روزنامه ھا را پس از خیساندن چرخ کرده به صورتی در آب می جوشانیم که خوب خمیر شود یا پودر شود.سپس مایه را در
جعبه ظرفی که خمیر در درون آن است می ریزیم و قالب چوبی را که با پارچه، ھمانند بوم نقاشی ساخته ایم با دقت زیر خمیر آماده فرو
برده خارج می سازیم لایه نازکی بر قالب مزبور باقی می ماند.لایه نازک را پس از برطرف شدن نم آن، میان قطعات پارچه یا نمدی
خوابانیده رطوبت آن را با فشار پرس می گیریم و ورقه ھا را برای خشک شدن در سایه قرار می دھیم. لازم به تذکر است که اگر
بخواھیم کاغذ رنگی باشد می توانیم رنگ ملایمی را داخل ظرف کرده رنگ کاغذ را تغییر بدھیم.
از آنجایی که سطح کاغذ ھای ساخته شده کامل صاف و بدون خدشه نیست و نسز تاروپود کاغذ پیوستگی کامل نیافته است برای رفع
خدشه و استقامت و مقاومت کاغذ و آمادگی برای مرحله بعدی که مھره زنی است باید کاغذ را با مواد شیوه ھای زیر آھار زد.
۱. آھار با گل خطمی:
به این صورت است که مقدار کافی گل خطمی را به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر در آب می خیسانیم و سپس کاغذھا را به مایه تھیه شده
آغشته ساخته در سایه قرار می دھیم تا مواد کاغذ با آن عجین گردد.پیش از آن که کاملا خشک شود آن را مھره می زنیم.
توضیح: چنانچه بخواھیم کاغذ مقاوم و با دوامی بسازیم می توان در ھمین مرحله دو یا سه برگ کاغذ آھاردار به ھم بچسبانیم. البته
برای چسباندن کاغذھا به یکدیگر باید از سریش استفاده کرد چون سریش باعث باد کردن و کج شدن کاغذھا نمیشود.در قدیم برای
ساختن مقوا از ھمین روش استفاده می کردند و آن را پس از خشک شدن زیر پرس می گذاشتند تا صاف شود.
۲. آھار با سریشم:
سریشم را قدری در آب می گذاریم تا به صورت لعاب رقیق درآید سپس لعاب مزبور را به کمک آتش گرم می کنیم تا کاملا حل شود.
وقتی به صورت محلول درآمد، مانند شیوه گفته شده کاغذ را با قلم مو آھار می زنیم و میگذاریم در سایه خشک شود. آنگاه آن را زیر
پرس قرار می دھیم تا خوب صاف شده قابل استفاده شود.( لازم به تذکر است که سریشم باید خیلی رقیق باشد و اگر با دست مالیده
شود بھتر از قلم مو است.)
۳. آھار با شیره گندم :
مقداری گندم را در آب کرده به اندازه می جوشانیم تا شیره گندم را پس بدھد. سپس شیره مزبور را با دست روی کاغذ می مالیم و آھار
می زنیم.
۴. آھار با لعاب اسپرفول یا اسپرزه:
اسپرزه را به مقدار لازم در آب می ریزیم و پس از دو یا سه روز که کاملا لعاب پس داد کاغذ را به مدت یک ساعت در لعاب آماده قرار می
دھیم. سپس از لعاب در آورده پس از خشک کردن در سایه زیر پرس می گذاریم تا خوب صاف سود. در صورت نیاز از آن استفاده می
کنیم.
۵. آھار به وسیله تخم خیار:
تخم خیار را نزدیک به دو یا سه روز در آب می خیسانیم و سپس کاغذ را می گذاریم یک ساعت در آن بماند. پس از درآوردن آن مثل
دستورھای بالا عمل می کنیم.
۶. آھار زدن به وسیله نشاسته
مقداری نشاسته سفید را در آب کرده در ظرف مسی بدون چربی ریخته می جوشانیم محلول در حال جوشش را با قاشق چوبی ھم
می زنیم تا قوام گیرد و به اصطلاح برسد. نشانه رسیدن آن است کخ اگر محلول جوشیده و قوام آمده را به روی دو برگ چکانیده آنھا را به
ھم بمالیم،آن دو کاغذ به ھم بچسبند. در غیر این صورت باید عمل جوشاندن را ادامه داد تا به حد مطلوب برسد.سپس محلول نشاسته
را به کمک دست به کاغذ می مالند و آن قدر این قدر این کار را تکرار می کنند که محلول در جسم کاغذ نفوذ کند و بعد مھره می زنند.
از انواع دیگر آھار دادن، آھار با لعاب برنج و آھار صمغ عربی و انگم است.
تجانس و ترکیب رنگ در صفحات ھنری خط و نقاشی ھنرمندان ایرانی از ذوق والا و شناخت عالی آنان حکایت دارد. سیری در این گونه
آثار نشان می دھد که این ھنرمندان، با ناچیزترین وسیله، می توانسته اند اوج سلیقه خود را بنمایانند که مواد شیمیایی امروز، در
مقایسه با آن، به ھیچ وجه پاسخگوی کامل نیاز آنان نیست. ما برای تھیه کاغذ رنگی روشھایی را در زیر ارائه داده ایم که گرچه با توجه
به کمیابی رنگھای قدیمی و دست نیافتن به آنھا به آن حدود نمی رسد آما به خوبی جوابگوی خواسته ھای علاقمندان خواھد بود.
۱. رنگ کردن با چای:
برای این منظور مقداری چای را در قوری ریخته دم می کنیم و دم کرده چای را پس از عبور از صافی در ظرفی مسطح و لبه دار ریخته،
کاغذھای آماده را به ھر اندازه که بخواھیم، یکی پس از دیگری، در محلول می گذاریم و پس از دو یا سه ساعت، کاغذھا را درآورده بر
روی پارچه تمیزی پھن می کنیم تا خشک شود.سپس در صورت لزوم در پرس قرار می دھیم تا صاف گردند و پس از آن که مرحله مھره را
پشت سر گذاشت آماده استفاده است.
۲. رنگ با پوست پیاز:
پوست پیاز را گرفته تمیز می شوییم و در ظرفی ریخته می جوشانیم. سپس آن را صاف کرده و در ظرف لبه داری می ریزیم و کاغذھای
تھیه شده را برگ برگ در محلول می گذاریم تا خوب خیس شود. پس از ساعتی کاغذ به رنگ بسیار زیبا و ملایمی در می آید که برای
انواع کارھا از قبیل قطعه، تحریر، و نقاشی مساعد است. ھرچه کاغذ بیشتر در آب بماند پر رنگ تر می شود.
۳. رنگ با جوھر پوست گردو:
جوھر پوست گردو را گرفته مقداری از آن را در آب سرد، به مدت یک ساعت می خیسانیم تا کاملا حل شود. پس از عبور از صافی در
ظرف لبه داری ریخته کاغذھای آماده شده را به شیوه معمول در محلول قرار داده و سپس خشک کرده و در پرس گذاشته مھر می زنیم
تا آماده گردد.
۴. رنگ با گل گاو زبان:
مقداری گل گاو زبان تھیه کرده(نیم کیلو) آن را دم می کنیم نباید جوشانده شود چون رنگ آن عوض می شود) پس از ظاھر شدن عصاره
آن و نیز صاف کردن و گرفتن محلول خالص، به شیوه ھای قبل، اقدام به رنگ می نماییم(باید توجه داشت که کاغذ نباید بیش از یک
ساعت در محلول بماند، زیرا در مدت زمان طولانی تر تیره تر می شود.)
۵. رنگ با رنگھای شیمیایی
با رنگھای متنوع شیمیایی که برای رنگ آمیزی از آن استفاده می شود می توان به شیوه فوق کاغذ را رنگ کرد. فقط باید دقت کرد که
کاغذ در محلول نماند چرا که ھر چه بیشتر بماند رنگ بیشتری به خود می گیرد. رنگ کردن با رنگھای شیمیایی را باید خوب تجربه کرد.
۶. رنگ با زعفران:
آب را به مقدار لازم روی زعفران ریخته می گذاریم مدتی به ھمان صورت بماند تا رنگ بخوبی از زعفران جدا شده ریشه سفید آن باقی
بماند و محلول کامل زعفران به دست آید. سپس به وسیله صافی آن را صاف و در ظرف لبه داری ریخته و کاغذھا را درون آن قرار می
دھیم و به روش ذکر شده عمل می کنیم.
۷. رنگ با پوست بادمجان:
پوست بادمجان را گرفته به قدر کافی می جوشانیم. پس از آن که خوب جوشید و رنگ را پس داد آن را صاف کرده کاغذھا را به مدت چند
ساعت در آن می خوابانبم. سپس آنھا را درآورده، در سایه روی پارچه ای تمیز خشک می کنیم تا برای آھار و مھره آماده شود.
۸. رنگ آمیزی با حنا:
مقداری حنا را در آب حل می کنیم تا اندازه ای که محلول آن توانایی تاثیر و رنگ کردن را بیابد. سپس به شیوه ھای گفته شده کاغذ را با
آن رنگ می کنیم( ھرچه کاغذ بیشتر در آب بماند رنگ آن تیره تر می شود.)
۹. رنگ آمیزی با نیل:
محلولی از نیل و آب تھیه می کنیم ، کاغذ را در آن قرار داده مانند دستورھای قبل عمل می کنیم. کاغذ ھرچه بیشتر در محلول بماند
رنگ آن تیره تر می شود. برای رنگ کردن کاغذ می توان از رنگھای پارچه، که آنھا نیز شیمیایی ھستند، استفاده کرد. در صفحه بعد
مقاله ای از مجله ھنر و مردم که چون ممکنست در دسترس خیلیھا نباشد عینا می آوریم تا مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد
۴۰۰۰ ھزار سال پیش از این، مصریان ساقه ھای درخت پاپیروس را ریشه ریشه می کردند و این ریشه ھا را، از طول و عرض، روی ھم
می چیدند و می فشردند تا به ھم بچسبد و پس از خشک شدن، نوعی کاغذ از پاپیروس به دست می آوردند که قابل نوشتن بود. در
۱۰۵ میلادی تسای لون چینی توانست از پوسته ریش ریش داخلی درخت توت کاغذی بسازد که این کاغذ در سیر گردش و تکامل خود از
چین به سمرقند و از آنجا به وسیله عربھا به اسپانیا و، آنگاه به سراسر اروپا راه یافت. سر انجام در ۱۷۹۸ ،فرانسویان توانستند با اختراع
ماشین ورقه ھای طویلی از کاغذ بسازند که با کاغذھای قدیمی تفاوتھای زیادی داشت. بعضی از کاغذھای قدیمی از الیاف ابریشم،
برخی از الیاف کتان و یا برگ پاپیروس و گاھی اوقات از کھنه پارچه ھای فرسوده و گاه نیز از یونجه تھیه می شد.
الیاف کاغذ چیست؟
ھنگامی که کاغذ را پاره می کنید، در لبه پارگی آن الیافی مانند موھای ریز بیرون می زند و این امر حاکی از آن است که این نوع کاغذ از
الیاف مویین بسیار ریز و درھم فشرده ای درست شده است. این الیاف ھمان اجزای کوچک سلولز است که بافت اصلی گیاھان را
تشکیل می دھد.
کاغذ و کاغذ سازی:
انسان اجتماعی، به ضرورت حیاتی و خواسته جمعی زیستن، به منظور بقای آثار و تبادل آراء و افکار و مجبور به تھیه وسایل لازم خود
بوده است. از آن جمله است کاغذ که یکی از موثرترین عوامل ترقی و پیشرفت جوامع بشری است. در ابتدا، که ھنوز کاغذ اختراع نشده
بود مردم برای نوشتن از لوحه ھای سنگی و پوست و خشت و استخوان استفاده می کردند که از این نمونه ھا در مصر و بابل و ایران
باستان به دست آمده است.
ابن ندیم از علمای قرن چھارم ھجری در کتاب الفھرست خود می گوید: پس از آن که زمانی مردم مطالب خود را برای اینکه باقی بماند بر
روی سنگ می نوشتند به پوست درختان و چوب توسل جستند. برخی نیز برای آنکه نوشته ھایشان جاوید بماند آنھا را بر پوست درخت
(توز)، که بر کمان می کشند، می نگاشتند. سپس پوست را دباغی می کردند و بر روی آنھا نوشتند. مردم مصر قرطاس مصری را در این
مورد به کار می بردند و آن را از نی گیاه پاپیروس می ساختند و پس از ذکر موادی که از آنھا در نوشتن استفاده می کردند، از شش نوع
کاغذ که در عھد او معروف بوده سخن می گویند: گروھی معتقدند ساخت کاغذ خراسانی که از کتان می ساختند در عھد بنی امیه و به
اعتقاد برخی در عصر بنی عباس معمول شد. ھمچنین روایت کرده اند که بعضی از ھنرمندان ایرانی که از چین به خراسان آمده بودند آن
را به تقلید از کاغذ چینی در خراسان ساختند. از اقسام آنھا می توان سلیمانی، طلحی،نوحی فرعونی، جعفری، و طاھری را نام برد.
۱. کاغذ سلیمانی، منسوب به سلیمان بن راشد است که در روزگار ھارون الرشید والی خراسان بود.
۲. کاغذ طلحی، به نام طلحه طاھر، دومین امیر از امیران طاھری که از ۲۰۷ تا ۲۱۲ ھجری بر خراسان حکومت داشت.
۳۸۷ ه)؟ درست معلوم نیست – ۳۴۳ ه) یا نوح دوم( ۳۶۶ – ۳. کاغذ نوحی، ظاھرا به نوح سامانی منسوب است، اما کدام نوح- نوح اول( ۳۳۱
۴. کاغذ فرعونی، تا چند سال پس از تاریخ یاد شده معمول بوده است.
۵. کاغذ جعفری، منسوب به جعفر برمکی، مقتول به سال ۲۸۷ ه.
۲۴۸ ه) – ۶. کاغذ طاھری، منسوب به طاھر دوم از امیران طاھری خراسان( ۲۳۰
یاقوت از دو نوع کاغذ دیگر، یکی جیھانی و دیگری مامونی، یاد می کند که گویا اولی به شھر جیھان- از بلاد خراسان- و دیگری به مامون
۲۱۸ ه) منسوب است. – خلیفه ( ۱۹۸
سمعانی از کاغذ دیگری نام میبرد به نام منصوری، و می گوید از کسانی که در امر کاغذ سازی شھرت یافته اند یکی ھم ابوالفضل
منصور بن نصر بن عبدالرحیم کاغذی است از مردم سمرقند، و کاغذ منصوری که، در خراسان مشھور شده است، منسوب به این شخص
است که به سال ۴۲۳ در سمرقند وفات یافته است.
کاغذ سازی و وسایل آن
۱. جعبه یا ظرفی که در آن محلول خمیر کاغذ ریخته می شود.
۲. چھاچوبی که به صورت شابلون برای کاغذ سازی مورد استفاده قرار می گیرد.(مانند الک ریز بافت).
۳. قطعات بریده پارچه و پنبه و یا کاغذ ھای باطله.
۴. پرس یا دو قطعه چوب که آنرا با گیره نجاری مانند پرس به کار می گیرند( لازم به تذکر است که باید حتما از پرس استفاده شود)
کاغذ سازی:
قطعات پنبه و پارچه را جمع آوری کرده، پس از جوشاندن، به صورتی به ھم می کوبند تا به صورت خمیر مایه در آید. سپس آن را با آب
مخلوط نموده تا آماده استفاده گردد. آنگاه صفحه توری ریزبافت فلزی یا نوع دیگر آن ( پارچه ریز بافت) را با فاصله معینی داخل خمیر مایه
کرده و، بعد از آن که خمیر مایه بر آن چھار چوب نشست، بیرونش می آوریم تا آب آن برود.پس از اینکه کمی خشک شد آن را از روی
چھارچوب برداشته و لای آن نمد یا کاغذ کاھی گذاشته زیر پرس قرار می دھیم پس از خشک و صاف شدن، آنھا را آھار کرده مورد
استفاده قرار می دھیم.
طریقه دوم:
کاغذ باطله و روزنامه ھا را پس از خیساندن چرخ کرده به صورتی در آب می جوشانیم که خوب خمیر شود یا پودر شود.سپس مایه را در
جعبه ظرفی که خمیر در درون آن است می ریزیم و قالب چوبی را که با پارچه، ھمانند بوم نقاشی ساخته ایم با دقت زیر خمیر آماده فرو
برده خارج می سازیم لایه نازکی بر قالب مزبور باقی می ماند.لایه نازک را پس از برطرف شدن نم آن، میان قطعات پارچه یا نمدی
خوابانیده رطوبت آن را با فشار پرس می گیریم و ورقه ھا را برای خشک شدن در سایه قرار می دھیم. لازم به تذکر است که اگر
بخواھیم کاغذ رنگی باشد می توانیم رنگ ملایمی را داخل ظرف کرده رنگ کاغذ را تغییر بدھیم.
از آنجایی که سطح کاغذ ھای ساخته شده کامل صاف و بدون خدشه نیست و نسز تاروپود کاغذ پیوستگی کامل نیافته است برای رفع
خدشه و استقامت و مقاومت کاغذ و آمادگی برای مرحله بعدی که مھره زنی است باید کاغذ را با مواد شیوه ھای زیر آھار زد.
۱. آھار با گل خطمی:
به این صورت است که مقدار کافی گل خطمی را به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر در آب می خیسانیم و سپس کاغذھا را به مایه تھیه شده
آغشته ساخته در سایه قرار می دھیم تا مواد کاغذ با آن عجین گردد.پیش از آن که کاملا خشک شود آن را مھره می زنیم.
توضیح: چنانچه بخواھیم کاغذ مقاوم و با دوامی بسازیم می توان در ھمین مرحله دو یا سه برگ کاغذ آھاردار به ھم بچسبانیم. البته
برای چسباندن کاغذھا به یکدیگر باید از سریش استفاده کرد چون سریش باعث باد کردن و کج شدن کاغذھا نمیشود.در قدیم برای
ساختن مقوا از ھمین روش استفاده می کردند و آن را پس از خشک شدن زیر پرس می گذاشتند تا صاف شود.
۲. آھار با سریشم:
سریشم را قدری در آب می گذاریم تا به صورت لعاب رقیق درآید سپس لعاب مزبور را به کمک آتش گرم می کنیم تا کاملا حل شود.
وقتی به صورت محلول درآمد، مانند شیوه گفته شده کاغذ را با قلم مو آھار می زنیم و میگذاریم در سایه خشک شود. آنگاه آن را زیر
پرس قرار می دھیم تا خوب صاف شده قابل استفاده شود.( لازم به تذکر است که سریشم باید خیلی رقیق باشد و اگر با دست مالیده
شود بھتر از قلم مو است.)
۳. آھار با شیره گندم :
مقداری گندم را در آب کرده به اندازه می جوشانیم تا شیره گندم را پس بدھد. سپس شیره مزبور را با دست روی کاغذ می مالیم و آھار
می زنیم.
۴. آھار با لعاب اسپرفول یا اسپرزه:
اسپرزه را به مقدار لازم در آب می ریزیم و پس از دو یا سه روز که کاملا لعاب پس داد کاغذ را به مدت یک ساعت در لعاب آماده قرار می
دھیم. سپس از لعاب در آورده پس از خشک کردن در سایه زیر پرس می گذاریم تا خوب صاف سود. در صورت نیاز از آن استفاده می
کنیم.
۵. آھار به وسیله تخم خیار:
تخم خیار را نزدیک به دو یا سه روز در آب می خیسانیم و سپس کاغذ را می گذاریم یک ساعت در آن بماند. پس از درآوردن آن مثل
دستورھای بالا عمل می کنیم.
۶. آھار زدن به وسیله نشاسته
مقداری نشاسته سفید را در آب کرده در ظرف مسی بدون چربی ریخته می جوشانیم محلول در حال جوشش را با قاشق چوبی ھم
می زنیم تا قوام گیرد و به اصطلاح برسد. نشانه رسیدن آن است کخ اگر محلول جوشیده و قوام آمده را به روی دو برگ چکانیده آنھا را به
ھم بمالیم،آن دو کاغذ به ھم بچسبند. در غیر این صورت باید عمل جوشاندن را ادامه داد تا به حد مطلوب برسد.سپس محلول نشاسته
را به کمک دست به کاغذ می مالند و آن قدر این قدر این کار را تکرار می کنند که محلول در جسم کاغذ نفوذ کند و بعد مھره می زنند.
از انواع دیگر آھار دادن، آھار با لعاب برنج و آھار صمغ عربی و انگم است.
تجانس و ترکیب رنگ در صفحات ھنری خط و نقاشی ھنرمندان ایرانی از ذوق والا و شناخت عالی آنان حکایت دارد. سیری در این گونه
آثار نشان می دھد که این ھنرمندان، با ناچیزترین وسیله، می توانسته اند اوج سلیقه خود را بنمایانند که مواد شیمیایی امروز، در
مقایسه با آن، به ھیچ وجه پاسخگوی کامل نیاز آنان نیست. ما برای تھیه کاغذ رنگی روشھایی را در زیر ارائه داده ایم که گرچه با توجه
به کمیابی رنگھای قدیمی و دست نیافتن به آنھا به آن حدود نمی رسد آما به خوبی جوابگوی خواسته ھای علاقمندان خواھد بود.
۱. رنگ کردن با چای:
برای این منظور مقداری چای را در قوری ریخته دم می کنیم و دم کرده چای را پس از عبور از صافی در ظرفی مسطح و لبه دار ریخته،
کاغذھای آماده را به ھر اندازه که بخواھیم، یکی پس از دیگری، در محلول می گذاریم و پس از دو یا سه ساعت، کاغذھا را درآورده بر
روی پارچه تمیزی پھن می کنیم تا خشک شود.سپس در صورت لزوم در پرس قرار می دھیم تا صاف گردند و پس از آن که مرحله مھره را
پشت سر گذاشت آماده استفاده است.
۲. رنگ با پوست پیاز:
پوست پیاز را گرفته تمیز می شوییم و در ظرفی ریخته می جوشانیم. سپس آن را صاف کرده و در ظرف لبه داری می ریزیم و کاغذھای
تھیه شده را برگ برگ در محلول می گذاریم تا خوب خیس شود. پس از ساعتی کاغذ به رنگ بسیار زیبا و ملایمی در می آید که برای
انواع کارھا از قبیل قطعه، تحریر، و نقاشی مساعد است. ھرچه کاغذ بیشتر در آب بماند پر رنگ تر می شود.
۳. رنگ با جوھر پوست گردو:
جوھر پوست گردو را گرفته مقداری از آن را در آب سرد، به مدت یک ساعت می خیسانیم تا کاملا حل شود. پس از عبور از صافی در
ظرف لبه داری ریخته کاغذھای آماده شده را به شیوه معمول در محلول قرار داده و سپس خشک کرده و در پرس گذاشته مھر می زنیم
تا آماده گردد.
۴. رنگ با گل گاو زبان:
مقداری گل گاو زبان تھیه کرده(نیم کیلو) آن را دم می کنیم نباید جوشانده شود چون رنگ آن عوض می شود) پس از ظاھر شدن عصاره
آن و نیز صاف کردن و گرفتن محلول خالص، به شیوه ھای قبل، اقدام به رنگ می نماییم(باید توجه داشت که کاغذ نباید بیش از یک
ساعت در محلول بماند، زیرا در مدت زمان طولانی تر تیره تر می شود.)
۵. رنگ با رنگھای شیمیایی
با رنگھای متنوع شیمیایی که برای رنگ آمیزی از آن استفاده می شود می توان به شیوه فوق کاغذ را رنگ کرد. فقط باید دقت کرد که
کاغذ در محلول نماند چرا که ھر چه بیشتر بماند رنگ بیشتری به خود می گیرد. رنگ کردن با رنگھای شیمیایی را باید خوب تجربه کرد.
۶. رنگ با زعفران:
آب را به مقدار لازم روی زعفران ریخته می گذاریم مدتی به ھمان صورت بماند تا رنگ بخوبی از زعفران جدا شده ریشه سفید آن باقی
بماند و محلول کامل زعفران به دست آید. سپس به وسیله صافی آن را صاف و در ظرف لبه داری ریخته و کاغذھا را درون آن قرار می
دھیم و به روش ذکر شده عمل می کنیم.
۷. رنگ با پوست بادمجان:
پوست بادمجان را گرفته به قدر کافی می جوشانیم. پس از آن که خوب جوشید و رنگ را پس داد آن را صاف کرده کاغذھا را به مدت چند
ساعت در آن می خوابانبم. سپس آنھا را درآورده، در سایه روی پارچه ای تمیز خشک می کنیم تا برای آھار و مھره آماده شود.
۸. رنگ آمیزی با حنا:
مقداری حنا را در آب حل می کنیم تا اندازه ای که محلول آن توانایی تاثیر و رنگ کردن را بیابد. سپس به شیوه ھای گفته شده کاغذ را با
آن رنگ می کنیم( ھرچه کاغذ بیشتر در آب بماند رنگ آن تیره تر می شود.)
۹. رنگ آمیزی با نیل:
محلولی از نیل و آب تھیه می کنیم ، کاغذ را در آن قرار داده مانند دستورھای قبل عمل می کنیم. کاغذ ھرچه بیشتر در محلول بماند
رنگ آن تیره تر می شود. برای رنگ کردن کاغذ می توان از رنگھای پارچه، که آنھا نیز شیمیایی ھستند، استفاده کرد. در صفحه بعد
مقاله ای از مجله ھنر و مردم که چون ممکنست در دسترس خیلیھا نباشد عینا می آوریم تا مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد